Witst Noch Dat D'r Neat Wie. Zea

Een aantal weken geleden viel er envelop op de mat. Dat gebeurt met een zekere regelmaat. In dit geval zat er een klein kunstwerkje in. De nieuwe cd van Zea is een boekwerkje met harde kaft. Iets dat het direct laat opvallen en het onmogelijk maakt om in de gewone cd collectie op te bergen. Te anders, te groot. In dat opzicht past het volkomen bij de muziek. Ook die steekt uit, prikkelt en daagt uit.

Witst Noch Dat D'r Neat Wie is geen plaat die ik in ieder geval even makkelijk opzet. Sterker na eerste beluistering vroeg ik mij af voor wie Zea deze plaat gemaakt heeft. Wie doe je hier een plezier mee?, schoot door mijn hoofd heen. Ik zal niet zeggen dat ik die vraag na enige luisterbeurten heb beantwoord. Wel kan ik een aantal opmerking over deze plaat maken, die zeker tot aanbeveling strekken.

Zea is de Amsterdamse Fries Arnold de Boer. Ik hoorde voor het eerst van hem toen hij zich door een moeizaam, worstelend solo optreden heen speelde op een bijeenkomst van Subroutine Records in Paradiso waar de eersteling van Howrah ten doop werd gehouden. Die omschrijving van Zea's muziek is op van toepassing op dit nieuwe album.

Wat ik hoor, is iemand die uiterst geconcentreerd te werk gaat, met heel veel passie voor zijn muziek. Dit zijn geen ingevingen die even op een sissende band zijn gegooid. Hier zit heel veel werk in, misschien wel dat dat de enige manier is waarop die extreme dwarsheid die sommige nummers kenmerkt, tot stand heeft kunnen komen.

Dat het anders kan, bewijst het wonderschone 'Wat Moatte Wy Dwaan As Wy Gjin Jild Hawwe', waarin De Jong een prachtig duet zingt met Dina Popma. Een "gewone" ballad, enkel gericht op schoonheid. Meteen wordt er terug geslagen met 'Wer Werom Komme' waarin Mary Oliver op een fiddle krast alsof 'Venus In Furs' nogmaals moet worden opgenomen en John Cale ziek is. Dankzij mijn The Velvet Underground training kom ik het nummer gelukkig goed door.

Als ik de muziek op Witst Noch Dat D'r Neat Wie met iemand moet vergelijken, dan kom ik in Nederland bij De Kift uit, De Kift van meer dan 20 jaar geleden dan, voordat Ferry Heine het songschrijven echt onder de knie begon te krijgen. Op dat punt in de jaren 90 van De Kift slaat Zea echter links af, een nog compromislozer richting in. Zingend en pratend in het Fries, melodie totaal ondergeschikt aan het totaal. De teksten zijn van hemzelf of van anderen, zoals bij De Kift.

Naar Witst Noch Dat D'r Neat Wie luisteren vergt doorzettingsvermogen. Zea daagt de luisteraar uit hem te volgen door krochten van muziek die vrijwel iedereen niet eens wil kennen, laat staan bewandelen. Toch voor wie die obscure, bijna onzichtbare afslag neemt en zich door de dichtbegroeide paden, kronkelige bergpaadjes langs diepe ravijnen en het nauwelijks zichtbare pad door het moeras heen geslagen heeft, komt gelouterd aan de andere kant uit. Meer dan één ervaring rijker. Nee, niet alles op Witst Noch Dat D'r Neat Wie is makkelijk beluisterbaar, maar alles bij elkaar is de luisterervaring meerdere keren de moeite waard.

Wat resteert, is bewondering en verwondering. Bewondering voor de compromisloosheid van Zea, zijn drang om volledig zijn eigen weg te gaan ongeacht wie hem wil volgen, verwondering over het resultaat, dat mij als luisteraar alle kanten uit doet slingeren en over de prachtige verpakking waarin dit alles, van wonderschoon, tot oerlelijk, wordt aangeboden.

In het boekwerk staan de teksten in vier talen. Fries, Nederlands, Engels en een vierde taal, soms in een bijna niet meer bestaande taal. Ook dat is een ervaring. Dank voor dit kunstwerk!

Wout de Natris