Sober Maal. De Mannen Broeders

Een sober maal anno 2024 is zonder twijfel iets geheel anders dan een sober maal in 1786 of 1850 en zelfs in 1914 het jaar waarin de Vlaamse vluchtelingen voor oorlogsgeweld in de kerk van Middelburg sliepen die op de hoes zijn te zijn. Dat is de tijd waarop De Mannen Broeders terug kijken. Sober Maal is dat helemaal vanuit een muzikaal standpunt gezien, want behalve de drone die een kerkorgel als grondtoon kan hebben, is de muziek die de teksten omlijst onvoorstelbaar en zeer waarschijnlijk niet om aan te horen voor een persoon die leefde zonder elektriciteit, quinoa en gemotoriseerd vervoer. Laat staan in een kerk te horen was.

Dat alles maakt Sober Maal bepaalt niet een minder indrukwekkende plaat. Tonnie Dieleman, a.k.a. broeder Dieleman en Colin van Eeckhout, zanger van Amenra slaan hier de handen ineen onder de naam De Mannen Broeders. "Aangetrokken door de donkere kant van het leven, verdriet, rouw en een voorliefde voor ritueel" zijn ze aan de slag gegaan op basis van (religieuze) teksten van onder andere priester en kunstenaar Omer Geliet, al bekend van eerder werk van Dieleman.

In vijf opnamedagen, met hier en daar assistentie, namen zij het album op in de doopsgezinde, 18e eeuwse kerk in Middelburg. Geen heel rare keuze, gezien de achtergrond van de teksten. Het kerkorgel werd een onderdeel van het proces. Verder zijn een piano te horen en de banjo van Tonnie Dieleman, al dan niet met een strijkstok bespeelt.

Als broeder Dieleman heeft Tonnie Dieleman mij al verschillende keren ver uit mijn comfortzone getrokken met een reeks platen die niet anders dan speciaal kunnen worden betiteld, 'Uut De Bron', 'Komma', ik heb niet een andere plaat in mijn collectie die maar bij benadering hierop lijkt. Totdat Sober Maal hier aan is toegevoegd. Van Eeckhout is voor mij een nieuwe naam. Metal is voor 98% mijn ding niet. Van metal is hier geen spoor te bekennen, van muziek over drones des te meer.

Opnieuw is het de mix van soberheid en weelde die mij als eerste raakt. De Mannen Broeders weten met heel weinig veel te bereiken, zoals in de vooruitgesnelde single 'Verteere Heel'. Een grondtoon en een floortom of basdrum, dat is het wel. Toch weet het binnenkomende banjo spel van Dieleman het nummer op zijn kop te zetten. Over impact van muziek gesproken.

Het album kent ook besproken woord bijdragen. Het klinkt als een preek. De teksten zijn van Omer Geliet Mijn vrouw hoorde het bij thuiskomst van haar werk en vroeg zich luidop af of ik mij aan het bekeren was. Daarmee is de sfeer van Sober Maal goed omschreven. Dit is kerkmuziek, maar dan anders. Het gaat ook over verdraagzaamheid, zoals in 'Grafschrift' en de vriendschap tussen priesters van een andere vorm van christendom. Iets wat (ook) in 1786 niet gewoon was. Ook hier wordt weer met minimale middelen absolute schoonheid gecreëerd. Een paar pianonoten van Pim van der Werken is al genoeg. Als dit nummer geen plek krijgt in Wino Penris' 'Kairos' show, dan weet ik het ook niet meer.

Kerkmuziek komt ook sterk naar voren in het prachtige koor in 'Onze Lieve Vrouwe'. Als de plaat een hoogtepunt heeft, dan is dit het wel. De hemelpoort staat wagenwijd open en laat de engelachtige zang zo nederdalen op de gelovigen en ongelovigen gelijk, zonder aanzien des persoons. Zoals het hoort. Het nummer volgt een derde preek en start met een drone en mannelijke samenzang, waarna de dames zich erbij voegen. De galm van de kerk is een extra instrument dat prachtig is gevangen in de opname. Ik heb geen idee waarom dit nummer mij zo raakt, maar het is van absolute schoonheid.

Zonder de muzikaliteit van de betrokkenen te kort te willen doen, is het heel bijzonder om te horen hoe met minimale middelen een maximum effect kan worden bereikt. Sober Maal is een album van grote en sobere schoonheid. Het doet zijn titel volledig eer aan, want een sober maal kan zeer voedzaam zijn.

Wout de Natris - van der Borght

Je kunt Sober Maal hier luisteren en bestellen:

https://mannenbroeders.bandcamp.com/album/sober-maal